Biyo bayan yin garkuwa da mutane sau biyar a cikin makonni uku da kuma mutane 466 da ‘yan bindiga suka sace a ƙananan hukumomi biyu na Chikun da Kajuru, wani masani kan harkokin tsaro ya bayyana dalilin da ya sa jihar Kaduna ta shiga cikin matsalar garkuwa da mutane.
A daren Lahadin da ta gabata ne wasu ‘yan bindiga suka yi garkuwa da wasu ‘yan ƙasar 86 a tashar Kajuru, wanda shi ne karo na biyar cikin irin wannan sace-sacen cikin makonni uku.
A daren Laraba, 28 ga Fabrairu, 2024 ne, aka tashi mazauna Gonin Gora, ƙaramar hukumar Chikun daga barci lokacin da ‘yan bindiga suka kai farmaki inda suka sace mutane 16.
Mako ɗaya bayan haka, a ranar Alhamis 7 ga watan Maris, 2024, an yi garkuwa da ɗalibai da malamai 287 na makarantar firamare ta LEA da na sakandaren gwamnati, dukkansu a wuri ɗaya a Kuriga, a ƙaramar hukumar Chikun a taron safiya.
Bayan kwana huɗu, Litinin 11 ga Maris, 2024 guguwar ɓarayi ta afkawa al’ummar Hausawa Buda da ke ƙaramar hukumar Kajuru, inda aka yi garkuwa da mutane 61.
Da sanyin safiyar Asabar 16 ga Maris, 2024, a ƙauyen Dogon-Noma da ke ƙaramar hukumar Kajuru, an sace mata 15 da wani mutum ɗaya, yayin da bayan sa’o’i 44 ‘yan bindigar suka sake kai hari a ƙaramar hukumar Kajuru, inda suka yi awon gaba da mutanen ƙauyen 86 daga tashar Kajuru suka tafi da su zuwa cikin dazuzzuka.
Yawaitar sace-sacen jama’a da ya kai ga gallazawa maza da mata da ƙananan yara a wasu al’ummomi biyar a jihar Kaduna ya sa Shugaban Ƙasa Bola Ahmed Tinubu ya umurci Sanata Lawal Adamu Usman, mai wakiltar mazaɓar Kaduna ta tsakiya da ya kira taron masu ruwa da tsaki a harkar tsaro domin tattauna matsalolin tsaro da suka addabi shiyyar Kaduna ta tsakiya, waɗanda suka haɗa da ƙananan hukumomin Chikun da Kajuru, da kuma jihar Kaduna gaba ɗaya, da nufin samar da mafita mai ɗorewa.
Sai dai sabon harin da aka kai a daren Lahadi ya sanya taron ya zama wajibi don taimakawa ‘yan ƙasar samun hutun da ake buƙata.
Da yake magana kan matsalar sace-sacen jama’a a jihar Kaduna, wani masani kan harkokin tsaro, Manjo Mohammed Bashir Galma (mai ritaya), ya danganta yawaitar hare-haren na garkuwa da mutane da dalilai guda huɗu – halin da tattalin arziƙin Nijeriya ke ciki; rufe iyaka da jamhuriyar Nijar na dogon lokaci; gazawar gwamnati wajen fitar da matakan ladabtarwa ga ‘yan bindigar da aka kama da rashin kyakkyawar haɗin gwiwar gwamnatoci a tsakanin gwamnatoci daban-daban.
“Akwai dalilai da yawa da suka sa ake samun yawaitar garkuwa da mutane a jihar Kaduna.
“Ɗaya daga ciki shine mawuyacin halin tattalin arziƙin ƙasa; saboda mutanen da ke neman hanyar dogaro da kansu za su yi duk abin da za su yi don samun kuɗi ciki har da shiga aikata laifuka kamar fashi. Na biyu, rufe kan iyaka da Jamhuriyar Nijar na dogon lokaci a matsayin hukuncin da ECOWAS ta yi wa ƙasar. Al’ummar Jamhuriyar Nijar sun zama marasa kishin ƙasa game da abin da ya faru da Nijeriya ko kuma wanda ya shigo Nijeriya wanda hakan ya ba da damar kowane irin masu aikata laifuka su shigo ƙasar.
“Uku, rashin bin waɗannan ‘yan bindigar zuwa yankunansu, a duk lokacin da suka kai hari, don ganin inda suka fito da sansaninsu ya ba da gudummawa. Har ila yau, babu wani hukunci ga ‘yan bindigar da aka kama da masu leƙen asirin su. Irin wannan hukunci yakamata kowa ya ji kuma a gani a fili don ya zama hani ga wasu. Kamata ya yi a ƙara ƙaimi wajen tattara bayanan sirri a mayar da hankali kan garuruwa domin mutanen da ke riƙe da waɗannan ɓarayi suna cikin garuruwa. Suna tsara shirin kuma su aika da shi zuwa ga ɓarayin da ke cikin dazuzzuka don aiwatar da su. Yakamata mu horar da ’yan banga kan yadda za su iya daƙile shirin masu laifi.
“Na huɗu, rashin haɗin kai tsakanin gwamnatocin jihohi ya hana su ƙarfin haɗin gwiwa wajen yin aiki tare. Haka kuma, rashin taka rawar gani a ɓangaren gwamnati. Duk lokacin da aka kai hari, sai su zama da gaske a kai, amma ba da jimawa ba su manta da shi, su cigaba da gudanar da harkokin su maimakon su riƙa bibiyar ‘yan bindigar har sai an kama su an gurfanar da su a gaban kotu,” inji shi.
Sai dai Manjo Galma ya yi tir da gazawar gwamnati na yin aiki da shawarwarin da aka bayar a baya na daƙile sace yaran makaranta.
“Game da yaran makarantar da aka sace, akwai shawarwari da yawa amma an yi watsi da su. Wannan dai ba shi ne karon farko da ake sace yara ‘yan makaranta ba amma ana ci gaba da yin hakan saboda ba a bi shawarwarin da aka ba su ba.
“Da farko mun ba da shawarar katangar duk makarantun da ba su da ƙarfi, sanya na’urar gargaɗin wuri da koya wa ɗaliban dabarun tsaro don kare kansu da kuma ba wa ‘yan fashin wahalar sace su. Amma ba a bi su ba,” inji shi.
Da yake magana kan dalilin da ya sa ake samun yawaitar sace-sacen mutane a ƙananan hukumomin Chikun da Kajuru, ya ce “Me yasa ƙananan hukumomin Chikun da Kajuru, saboda yanayin yankin da wurin da suke. Ƙananan Hukumomin biyu suna kusa da dazuzzuka da yankuna masu tsaunuka ta yadda kowa ke tunanin akwai haɗari zuwa can, har jami’an tsaro suna tunanin haka,” inji shi.